Mae gan Brifysgol Abertawe nifer o Gasgliadau Ymchwil amrywiol a hynod ddiddorol i'ch cynorthwyo gyda'ch astudiaethau. Yn Llyfrgell Glowyr De Cymru, mae ein casgliadau yn archwilio agweddau gwleidyddol, cymdeithasol a diwylliannol De Cymru ddiwydiannol. Casgliad Maes Glo De Cymru (SWCC) yw ein casgliad ymchwil mwyaf, ond mae gennym hefyd nifer o gasgliadau llai a roddwyd gan academyddion, gwleidyddion, sefydliadau a gweithwyr. Mae’r rhain yn darparu adnoddau gwerthfawr ar gyfer ymchwil ar draws nifer o ddisgyblaethau, gan gynnwys Hanes Diwydiannol, Llenyddiaeth Saesneg, Gwleidyddiaeth, Seryddiaeth ac Athroniaeth.
Mae Archifau Richard Burton, y Casgliad Llyfrau Prin a’r Storfa Lyfrau i gyd wedi’u lleoli yn Llyfrgell Parc Singleton.
Rhai lluniau o'n casgliadau arbennig
Sefydlwyd Llyfrgell Glowyr De Cymru (SWML) gan Brifysgol Cymru, Abertawe ym 1973 i gadw deunydd a gasglwyd gan Brosiect Hanes y Maes Glo. Ceisiodd y prosiect leoli, casglu a chadw cofnodion yn ymwneud ag agweddau cymdeithasol, gwleidyddol, addysgol a diwylliannol cymunedau glofaol ledled Maes Glo De Cymru. Mae'r deunydd a gesglir bellach yn cael ei adnabod fel Casgliad Maes Glo De Cymru. Mae wedi ei rannu rhwng dau safle: Llyfrgell Glowyr De Cymru ac Archifau Richard Burton. Mae Casgliad SWCC yn bodoli mewn sawl ffurf, gan gynnwys llyfrau cofnodion, pamffledi, papurau newydd, ffotograffau a chyfweliadau.
Sefydliadau Mwyngloddio
Wrth i ddiwydiant ddirywio yn Ne Cymru a Sefydliadau'r Glowyr gau, rhoddodd nifer o lyfrgelloedd llai eu casgliadau i SWML. Mae'r llyfrau a gynhwysir yn y llyfrgelloedd athrofaol hyn yn cynnig cipolwg ar y llenyddiaeth a werthfawrogir gan weithwyr a'u cymunedau. Mae Casgliadau'r Sefydliadau hefyd yn aml yn adlewyrchu'r cymunedau y maent yn eu gwasanaethu, gan ddangos yn rheolaidd ddylanwad ideolegau crefyddol neu wleidyddol arbennig o fewn yr ardal.
Dechreuodd Llyfrgell y Glowyr ei Chasgliad Hanes Llafar o ganlyniad i ddau Brosiect Hanes Maes Glo a oedd yn rhedeg o 1971-74 a 1979-82. Casglodd y prosiectau ystod eang o ffynonellau a oedd yn cynnwys tystiolaeth lafar. Recordiwyd dros 1175 awr o gyfweliadau sain a fideo o ganlyniad i'r prosiectau hyn, a oedd yn dogfennu bywydau dynion a menywod cyffredin. Mae'r cyfweliadau'n cynnig cipolwg ar frwydrau unigol y bobl hyn, yn ogystal â rhoi cipolwg ar y cyd-destunau cymdeithasol, diwylliannol a gwleidyddol mwy yr oeddent yn byw ynddynt. Ychwanegwyd recordiadau dilynol yn y blynyddoedd ers y prosiectau gwreiddiol, gan ychwanegu at ehangder a chwmpas y casgliad.
Mae hyd y cyfweliadau yn amrywio. Mae rhai yn para am sawl awr tra bod eraill tua deugain munud. Gan adlewyrchu natur ddwyieithog y maes glo, cynhaliwyd tua 10% o'r cyfweliadau yn Gymraeg. Mae nifer o ffigyrau amlwg yn niwydiant glo De Cymru wedi cael eu cyfweld, megis Dai Francis, Emlyn Williams, Phil Weeks a Will Paynter.
Mae ein casgliad yn cynnwys cofnod testunol o’r maes glo ond hefyd gofnod deunydd ac artistig o’r maes glo. Mae arwyddocâd gwleidyddol a diwylliannol y celfyddydau gweledol i’w weld yn ein casgliadau o faneri a phosteri.
Baneri
Ar hyn o bryd mae SWML yn dal chwe deg chwech o faneri yn ei gasgliad, y mwyafrif ohonynt yn eiddo i Undeb Cenedlaethol y Glowyr. Mae'r baneri yn symbolau gweledol o hunaniaeth dosbarth cydlynol o fewn cymunedau diwydiannol. Cânt eu benthyg yn rheolaidd ar gyfer digwyddiadau, cyflwyniadau, arddangosiadau a chynyrchiadau.
Posteri
Mae ein casgliad posteri yn cynnwys deunydd o ystod o ffynonellau a sefydliadau amrywiol. Mae posteri o Ryfel Cartref Sbaen, Streic y Glowyr 1984-5, Sefydliadau'r Glowyr ac ymgyrchoedd gwleidyddol diweddar oll yn dangos pŵer deunyddiau gweledol.
Mae cyfraniad cymunedau diwydiannol De Cymru i Ryfel Cartref Sbaen (1936-39) yn parhau i fod yn gymharol dan astudiaeth. Mae'r cyfraniad hwn yn cynnwys ymdrechion ar feysydd y gad a chartref. Roedd llawer o'r milwyr gwirfoddol Cymreig yn y Frigâd Ryngwladol yn lowyr, tra bod nyrsys o Gymru yn cyfrannu at ofalu am y rhai a anafwyd. Yn ôl adref, bu sawl ymgais i godi arian a chodi ymwybyddiaeth wleidyddol o fewn cymunedau diwydiannol eu hunain. Yn Llyfrgell y Glowyr, mae casgliad eang o ddeunyddiau amrywiol (posteri, cyfweliadau, pamffledi) yn amlygu arwyddocâd gwleidyddol y Rhyfel i gymunedau dosbarth gweithiol ym Mhrydain.
Mae Llyfrgell Glowyr De Cymru yn gartref i gasgliad yr awdur clodwiw a thoreithiog Gwyn Thomas, awdur testunau Eingl-Gymreig arloesol The Dark Philosophers and All Things Betray Thee. Mae casgliad personol Thomas yn rhoi cipolwg ar ei ddiddordebau llenyddol. Yn ogystal ag amrywiaeth o destunau hynod ddiddorol, rydym hefyd yn dal ei het a'i got!
Mae Llyfrgell y Glowyr yn gartref i amrywiaeth enfawr o bamffledi a dogfennau gwleidyddol. Mae'r casgliad hwn yn cynnwys llenyddiaeth yn ymwneud ag undebaeth lafur, y GIG, gwleidyddiaeth plaid, hanes mwyngloddio a hawliau sifil.
Casgliad o ffilm, fideo a sain wedi'u digideiddio o Archif Ddarlledu Cymru ac Archif Sgrin a Sain Llyfrgell Genedlaethol Cymru yw CLIP Cymru.
Mae Corneli Clipiau yn cael eu hagor ar draws Cymru er mwyn caniatáu mynediad lleol am ddim i weld a gwrando ar holl gasgliad clyweled digidol Llyfrgell Genedlaethol Cymru. Oherwydd cyfyngiadau hawliau, nid yw'n bosibl gwneud y casgliad cyfan yn weladwy ar-lein, fodd bynnag bydd modd chwilio ei gofnodion ar-lein. Rydym yn ddigon ffodus i gael Cornel Clipiau yma yn y LlGDC.