Cyhoeddi Ymchwil Effeithiol: Ymchwil Agored a Mynediad Agored: Polisi Cyhoeddiadau Ymchwil

1. Beth mae Polisi Cyhoeddiadau Ymchwil Prifysgol Abertawe yn ei wneud?

Mae’r polisi cyhoeddiadau ymchwil yn rhoi hawl awtomatig i fyfyrwyr a staff sy’n ymgymryd ag ymchwil i gadw hawliau i ailddefnyddio eu gwaith eu hunain. Mae hefyd yn caniatáu mynediad agored llawn ac ar unwaith at yr holl erthyglau ymchwil a adolygwyd gan gymheiriaid – rhai sydd wedi’u hariannu a heb eu hariannu – a gyhoeddwyd mewn cyfnodolyn, trafodion cynhadledd neu ar blatfform cyhoeddi. Mae’r polisi hefyd yn cynnwys penodau llyfrau.

• Mae defnyddio’r datganiad cadw hawliau’n galluogi’r Brifysgol yn awtomatig i ledaenu llawysgrifau ysgolheigaidd a dderbynnir gan yr awdur â thrwydded CC BY Creative Commons yn y storfa, drwy’r Polisi Cyhoeddiadau Ymchwil. Mae hyn mewn grym o’r dyddiad cyhoeddi cyntaf ar-lein.

• Mae Prifysgol Abertawe wedi hysbysu’r cyhoeddwyr poblogaidd bod polisi cadw hawliau mewn grym o 1 Gorffennaf 2023. Fe’ch anogir i gynnwys datganiad cadw hawliau yn eich holl gyflwyniadau.

• Os bydd cyhoeddwr yn derbyn eich papur, mae’n gwneud hynny gan wybod yn iawn bod trwydded flaenorol i’ch Llawysgrif a Dderbynnir gan Awdur yn bodoli.

2. Pam mae angen i ni weithredu?

Mae cyllidwyr ac ymchwilwyr yn ymdrechu i roi mynediad agored at ymchwil cyn gynted ag y caiff ei chyhoeddi, ac mae cyllidwyr yn ymgorffori’r gofynion hyn mewn contractau sy’n berthnasol i ddyfarniadau.

Mae’r polisi hwn yn eich helpu i fynnu eich hawlfraint ac mae’n cyd-fynd â’n huchelgais ar gyfer Ymchwil Agored. Mae mynediad agored di-oed yn cynyddu cyrhaeddiad ac effaith ein hymchwil.

Manteision cadw hawliau i awduron:

• Mae awduron yn cadw hawliau i’w gwaith a gallant rannu allbynnau eu hymchwil yn ehangach, yn y cyfryngau cymdeithasol er enghraifft.
• Gall awduron greu ymchwil newydd drwy atgynhyrchu rhannau o’u hymchwil bresennol ac adeiladu ar hynny.
• Gall awduron ddefnyddio eu gwaith a gyhoeddwyd mewn gweithgareddau addysgu.
  

3. Sut mae cadw hawliau’n gweithio?

• Anogir awduron i gynnwys datganiad cadw hawliau wrth gyflwyno ond nid yw hyn yn hollol angenrheidiol. Bydd cynnwys datganiad yn helpu’r cyhoeddwr i nodi bod gennych drwydded flaenorol sy’n gyfreithiol rwymol, ac na ddylai gyflwyno llif gwaith trwyddedu sy’n gwrthdaro â hynny.

• Dylai awduron gynnwys datganiad cadw hawliau yn yr adran ‘cydnabyddiaeth’ yn eu herthygl ysgolheigaidd i gyfnodolyn a adolygir gan gymheiriaid neu eu pennod llyfr.

• Mae’n bwysig cydnabod Prifysgol Abertawe fel ffynhonnell cyllid lle nad oes cyllid ymchwil allanol.

• Mae awduron yn cadw rhyddid i gyhoeddi lle bynnag maent yn dymuno.

Enghraifft o Ddatganiad Cadw Hawliau

At ddiben Mynediad Agored, mae’r awdur wedi cymhwyso trwydded Creative Commons Attribution (CC BY) i unrhyw fersiwn Llawysgrif a Dderbynnir gan yr Awdur sy’n deillio o’r cyflwyniad hwn.

4. Beth am weithio gydag awduron ar y cyd nad ydynt yn defnyddio'r hawl i gadw hawliau?
Cyfrifoldeb awduron Prifysgol Abertawe sy'n cydweithio ag awduron eraill yw trafod gofynion cadw hawliau ymhell cyn i unrhyw allbynnau ymchwil gael eu creu ac, yn ddelfrydol, ar ddechrau unrhyw gydweithio arfaethedig. Rydym yn annog ymchwilwyr i beidio ag aros nes cyflwyno i drafod cadw hawliau.

• Mae'r gofyniad hwn yn un o ofynion UKRI fel cyllidwr a bellach mae'n berthnasol i bob papur ymchwil a ariennir gan Brifysgol Abertawe.

5. Optio allan o'r Polisi Cyhoeddiadau Ymchwil   

Mae polisi Prifysgol Abertawe'n berthnasol o fis Gorffennaf 2023. Fodd bynnag, dan amgylchiadau eithriadol, caniateir i staff ymchwil optio allan o'r gofyniad am fynediad agored ar unwaith ar ôl cyhoeddi gwaith, neu aseinio trwydded CC BY.    

Cewch optio allan o'r polisi pan gaiff yr erthygl ysgolheigaidd ei derbyn i'w chyhoeddi.  

Rhaid i chi gwblhau'r ffurflen ar-lein sydd ar gael yn https://forms.office.com/r/rvbwPzF4LY    

Drwy wneud hyn, efallai na fydd yr allbwn ymchwil yn cydymffurfio â pholisïau cyllidwyr.   

6. Llwybrau i Fynediad Agored 

1. Gellir cydymffurfio â gofynion mynediad agored drwy ddefnyddio llwybr Mynediad Agored 'aur'. Dylid darparu'r fersiwn gyhoeddedig derfynol o'r ddogfen (version of record) heb embargo a chyda thrwydded CC BY Creative Commons.  

2. Caniateir darparu mynediad agored drwy hunanarchifo 'gwyrdd' mewn storfa. Gellir darparu'r llawysgrif a dderbynnir gan yr awdur heb embargo y tro cyntaf y caiff ei chyhoeddi ar-lein a chyda thrwydded CC BY Creative Commons 4.0. 

7. Trwyddedu Creative Commons  

• Mae Creative Commons yn cynnig ffordd safonol o roi caniatâd hawlfraint i waith creadigol.  Ynglŷn â'r trwyddedau: https://creativecommons.org/licenses/  

• Y math o drwydded safonol sydd orau gan Brifysgol Abertawe yw trwydded Creative Commons Attribution International (CC BY 4.0). Mae'r drwydded hon yn caniatáu i eraill ddosbarthu, ailgymysgu, addasu eich gwaith ac adeiladu arno, hyd yn oed yn fasnachol, os ydynt yn cydnabod yr awdur am y gwaith gwreiddiol. Dyma'r drwydded fwyaf hyblyg sydd ar gael. Mae'n cael ei hargymell ar gyfer y gallu mwyaf i ledaenu a defnyddio deunyddiau wedi'u trwyddedu. 

•   

• Mae eithriad o drwydded  Creative Commons Attribution No-Derivatives (CC BY ND4.0) ar gael os yw UKRI yn caniatáu hyn (dylid cyflwyno cais drwy https://www.ukri.org/publications/no-derivatives-licence-exception/). Mae'r drwydded hon yn caniatáu i eraill ailddefnyddio'r gwaith at unrhyw ddiben, gan gynnwys yn fasnachol; fodd bynnag, ni chaniateir rhannu'r gwaith wedi'i addasu ag eraill, a rhaid cydnabod yr awdur. 

•   

8. Beth yw barn y cyllidwyr? 

• Mae cyllidwyr yn disgwyl i academyddion fynnu eu hawliau yn yr AAM (llawysgrif a dderbynnir gan yr awdur) sy'n deillio o gyflwyno.  

• Mae'r cyrff cyllido mwy wedi hysbysu cyhoeddwyr bod cadw hawliau bellach yn un o amodau grantiau cyllidwyr. Mae hyn yn dilyn y gwaith arloesol a wnaed gan cOAlition S sy'n dweud bod rhaid i ganfyddiadau ymchwil a ariannwyd gan grantiau cyhoeddus neu breifat a roddwyd gan gynghorau ymchwil a chyrff cyllido gael eu cyhoeddi mewn cyfnodolion mynediad agored neu ar blatfformau mynediad agored, neu rhaid iddynt fod ar gael ar unwaith drwy storfeydd mynediad agored a heb embargo. 

• Bydd y polisi hwn yn cynnwys allbynnau ffurf hir a gyhoeddir o 1 Ionawr 2024 ar gyfer yr holl ymchwilwyr a ariennir gan UKRI.  

9. Beth yw'r sefyllfa gyfreithiol? 

• Rydym yn gwybod bod yr ymagwedd cadw hawliau'n cydymffurfio â chyfraith hawlfraint yn y DU drwy hysbysiad blaenorol, lle na ellir dirymu polisi cadw hawliau nad ydynt yn unigryw drwy aseinio hawlfraint yn ddiweddarach. Mae Prifysgol Abertawe wedi hysbysu cyhoeddwyr mawr yn ysgrifenedig ei bod yn gweithredu polisi cadw hawliau o 1 Gorffennaf 2023.  

• O 1 Gorffennaf 2023, mae ymchwilwyr ym Mhrifysgol Abertawe yn rhoi i'r Brifysgol drwydded y gellir ei his-drwyddedu, nad yw'n unigryw, sy'n ddilys ledled y byd ac sy'n ddi-alw'n ôl i wneud eu herthyglau a'u penodau llyfr ysgolheigaidd a adolygwyd gan gymheiriaid ar gael yn gyhoeddus o dan drwydded Creative Commons Attribution (CC BY), (Trwydded Mynediad Agored Abertawe). Rhoddir trwydded o'r fath gan berchennog yr hawlfraint, sef yr ymchwilydd dan sylw ym Mhrifysgol Abertawe, ac mae'n rhwymo unrhyw olynwyr yn y teitl i'r ymchwilydd (i gyd o fewn ystyr adran 90(4) Deddf Hawlfraint, Dyluniadau a Phatentau 1988). Felly, mae unrhyw hawl a’r holl hawliau a roddir i'r cyhoeddwr mewn perthynas â gwaith o'r fath a gyflwynir i'w gyhoeddi yn cael eu rhoi i'r cyhoeddwr bob amser yn ddarostyngedig i'r drwydded a grybwyllwyd uchod. Mae'r drwydded hon nad yw'n unigryw yn berthnasol i unrhyw ymchwil a chyhoeddiadau ysgolheigaidd a ysgrifennwyd neu a ysgrifennwyd ar y cyd gan ymchwilydd ym Mhrifysgol Abertawe.  

• Ni chaiff cyhoeddwyr osod cyfyngiadau cyhoeddi ar awdur yn unol â thelerau Trwydded Mynediad Agored Abertawe. Rydym yn argymell yn gryf nad yw ymchwilwyr yn trosglwyddo hawliau mewn eiddo deallusol i gyhoeddwyr a'u bod yn defnyddio datganiad cadw hawliau fel arfer safonol. 

10. Beth yw barn cyhoeddwyr? 

• Ni ddylai cynnwys datganiad cadw hawliau wrth gyflwyno ddylanwadu ar benderfyniad cyhoeddwr i dderbyn y papur. Mae'n annhebygol y bydd cyhoeddwr yn gwrthod eich cyflwyniad oherwydd y polisi hwn. 

• Os yw'n derbyn llawysgrif i'w chyhoeddi lle mae'r awdur wedi rhoi trwydded flaenorol i'r brifysgol dylai hyn gael blaenoriaeth dros unrhyw aseinio hawlfraint yn y gyfraith wedi hynny. Gallwch wneud eich llawysgrif a dderbyniwyd gan yr awdur ar gael yn y storfa yn union ar ôl iddi gael ei chyhoeddi ar-lein drwy drwydded Creative Commons Attribution CC BY. 

• Mae'r drafodaeth â chyhoeddwyr masnachol ynghylch tegwch yn parhau. Mae prifysgolion eisoes yn talu symiau aruthrol i gyhoeddwyr drwy gytundebau llyfrgell a byddant yn parhau i brynu cytundebau 'darllen a chyhoeddi' i hwyluso mynediad darllen a mynediad agored 'aur'. Ni fydd o fantais i gyhoeddwr wrthod cyhoeddi oherwydd y polisi hwn. 

• Rhaid i'r ecosystem gydnabod mynediad teg a chynhwysol at ymchwil. 

11. Oes cymorth ar gael ar gyfer ymholiadau ynghylch cadw hawliau? 

Cysylltwch â LibraryResearchSupport@abertawe.ac.uk  

 

Cwestiynau Cyffredin, Fersiwn 1 Mehefin 2023 CR/RRS Project