Hawlfraint

• Gallwch gopïo rhan ansylweddol o waith i ddangos pwynt addysgu (e.e. ychydig linellau testun, neu glip byr o ffilm)
• Rhaid i'r defnydd o'r gwaith fod at ddibenion anfasnachol yn unig
• Rhaid i'r defnydd gydymffurfio ag egwyddorion delio teg 
• Rhaid i chi gydnabod y ffynhonnell wreiddiol yn ddigonol
• Daw defnydd mwy helaeth o ddeunyddiau hawlfraint o dan delerau a chyfyngiadau'r trwyddedau addysgol y mae'r Brifysgol yn eu dal. Er enghraifft, peidiwch â lanlwytho penodau llyfrau cyhoeddedig nac erthyglau i'r amgylchedd dysgu rhithwir. Mae angen i chi greu copïau digidol o gynnwys print llyfrgell o dan delerau'r Drwydded CLA fel y gall eich myfyrwyr elwa o fynediad uniongyrchol ar-lein at waith darllen cwrs y mae galw mawr amdano. Mae'r Llyfrgell yn darparu gwasanaeth sy'n canolbwyntio ar staff i helpu wrth ddarparu cynnwys cyrsiau.

• Yr aelod o staff yw deiliad yr hawlfraint
• Mae'r deunydd allan o hawlfraint (mae wedi dod i ben)
• Mae'r aelod o staff wedi cael hawl i ddefnyddio'r deunydd gan ddeiliad yr hawlfraint
• Caniateir defnyddio'r deunydd o dan Ddeddf Hawlfraint, Dyluniadau a Phatentau 1988 (CDPA)
  • mae eithriadau delio teg neu addysgol yn berthnasol
• Mae'r defnydd o'r deunydd wedi'i drwyddedu o dan Drwydded Llywodraeth Agored neu Drwydded Creative Commons
• Mae darn o ddeunydd cyhoeddedig wedi cael ei ddigideiddio o dan delerau Trwydded Addysg Uwch yr Asiantaeth Trwyddedu Hawlfraint (CLA)

Mae cyfraith hawlfraint yn berthnasol i gopïo electronig fel y mae'n berthnasol i argraffu, ac fe'i cyflwynwyd i Gyfraith y DU drwy weithredu Cyfarwyddeb Hawlfraint yr UE ar 31 Hydref 2003 fel 'Rheoliadau Hawlfraint a Hawliau Cysylltiedig 2003'.

A gaf i ddefnyddio fy nghyhoeddiadau fy hun yn y rhith-amgylchedd dysgu?

Ni chewch fod yn ddeiliad yr hawlfraint ar gyfer y gwaith cyhoeddedig. Mae’r hawliau fel arfer yn eiddo i’r cyhoeddwr oni bai eich bod wedi cadw’r hawlfraint wrth lofnodi’r contract. Os nad yw eich llyfr neu’ch erthygl wedi’i chyhoeddi drwy ddefnyddio trwydded Creative Commons, neu os na wnaethoch chi ddefnyddio adendwm awdur, byddai angen i chi fel arfer atgynhyrchu unrhyw ran sydd ei hangen at eich dibenion addysgu dan delerau Trwydded Addysg Uwch yr Asiantaeth Trwyddedu Hawlfraint.

Eithriad Esbonio at ddiben Addysgu (CDPA)

Caniateir i chi gopïo symiau cyfyngedig o ddeunydd hawlfraint ar yr amod ei fod at ddibenion addysgu anfasnachol.  Mae hyn yn berthnasol i gopïo gan unigolyn sy'n addysgu neu'n cael ei addysgu, neu'n paratoi ar gyfer addysgu neu gael ei addysgu.

Rhaid i'r defnydd o waith hawlfraint yn yr ystafell ddosbarth fod yn amodol ar y prawf delio teg' ac mae'n berthnasol i ddeunydd sydd ar gael i'r cyhoedd yn unig. Nid yw'r eithriad hwn yn berthnasol i waith heb ei gyhoeddi mewn perthynas ag addysg. Mae'r eithriad 'esbonio at ddiben addysgu' yn estyn copïo gweithiau i unrhyw gyfrwng, er enghraifft byrddau gwyn rhyngweithiol a chyflwyniadau.

Bydd angen i chi ddehongli 'delio teg' a gwneud penderfyniadau synnwyr cyffredin rydych yn teimlo'n gyfforddus yn eu hamddiffyn. Efallai y byddai'n ddefnyddiol i chi ofyn ychydig o gwestiynau i chi'ch hun am sut rydych chi'n bwriadu defnyddio gwaith trydydd parti yn eich addysgu.

• A yw'r gwaith yn angenrheidiol er mwyn dangos eich pwynt?
• Ydych chi'n mynd i ddefnyddio swm ansylweddol o'r gwaith? Dyfyniad neu ddarn byr?
• A fydd y ffordd rydych chi'n defnyddio'r gwaith yn ei gwneud hi'n annhebygol y byddai rhywun eisiau prynu'r gwreiddiol? Rydym fel arfer yn berchen ar gynnwys a ddefnyddir wrth addysgu, neu'n ei drwyddedu, ac o bosibl yn cynyddu gwerthiant y deunydd gwreiddiol.
• Rhaid cydnabod y gwaith mewn modd digonol wrth ei ddefnyddio
• Ni ellir diystyru'r eithriad hwn drwy gontract.
• Mae defnyddio gweithiau hawlfraint i baratoi a chyfathrebu at ddibenion arholiadau yn amodol ar 'ddelio teg' cyfyngedig. Cewch ddibynnu hefyd ar yr eithriad dyfynnu; fodd bynnag, nid yw hyn yn ymestyn i wneud copi o waith cerddorol i ymgeisydd ei berfformio yn ystod arholiad
• Gwneir gwaith copïo a defnyddio darnau o ddeunydd print ar gyfer taflenni myfyrwyr ac i'w cynnwys yn yr amgylchedd dysgu rhithwir o dan delerau Trwydded Addysg Uwch yr Asiantaeth Trwyddedu Hawlfraint (CLA).

Adran 32, CDPA

Sganio o dan Drwydded Addysg Uwch yr Asiantaeth Trwyddedu Hawlfraint

Mae Trwydded Addysg Uwch yr Asiantaeth Trwyddedu Hawlfraint yn caniatáu ar gyfer creu darlleniadau cwrs wedi’u digideiddio er mwyn cyflwyno i fyfyrwyr trwy rith-amgylchedd dysgu Canvas. 

Er mwyn cydymffurfio â thrwydded Addysg Uwch y CLA, rhaid i staff beidio â llwytho eu copïau digidol eu hunain o gynnwys cyhoeddedig i Canvas neu iFind Reading. Rhaid i bob copi digidol gael ei awdurdodi a'i greu gan y Gwasanaeth Sganio.

Mae Gwasanaeth Digideiddio yn cynhyrchu copïau digidol o gynnwys argraffedig sydd ar gael yn y llyfrgelloedd er mwyn i'ch myfyrwyr elwa o fynediad uniongyrchol ar-lein i ddeunyddiau cwrs y mae galw mawr amdanynt. Rydym yn darparu:

• Copïau digidol ansawdd uchel ar ffurf ffeiliau PDF lle y gellir chwilio yn y testun.
• Cydymffurfio â Thrwydded Addysg Uwch yr Asiantaeth Trwyddedu Hawlfraint (CLA) i osgoi tor hawlfraint
• Mynediad ar-lein drwy ddolenni sy'n hawdd i'w defnyddio.
• Caniatewch o leiaf 8 wythnos er mwyn i gynnwys newydd gael ei brynu a'i gyflenwi.

Mae Gwasanaeth Sganio’r Llyfrgell yn cynnig gwasanaeth sganio am ddim ar gyfer staff academaidd.

Ewch i dudalen y Gwasanaeth Sganio yma i wneud cais am sganiau. Bydd sganiau digidol yn cysylltu’n uniongyrchol â rhestr darllen eich modiwl. 

Recordio darllediadau gan sefydliadau addysgol

Mae gan y Brifysgol Drwydded Recordio Addysgol (ERA) i gefnogi addysgwyr i fanteisio ar raglenni teledu a radio a ddarlledwyd yn y DU. Cewch recordio darllediadau oddi ar yr awyr i fyfyrwyr nad ydynt wedi’u cynnwys dan drwydded ERA y Brifysgol dan eithriadau hawlfraint. Mae’n ofynnol i chi gydnabod y ffynhonnell ac mae’n berthnasol i ddibenion anfasnachol yn unig.

Adran 35, CDPA

Ni all staff ddefnyddio’r cyfleuster cipio darlithoedd nes eu bod wedi cysylltu â salt@swansea.ac.uk a mynd i sesiwn hyfforddi.

Mae Prifysgol Abertawe yn disgwyl i staff sy’n defnyddio’r gwasanaeth Cipio Darlithoedd i gydymffurfio â holl ddeddfwriaeth hawlfraint berthnasol y DU ac Ewrop. Mae hawlfraint yn bwysig iawn pan fo darlithoedd yn cael eu recordio a chyfrifoldeb yr aelod o staff yw sicrhau nad yw hynny’n amharu ar hawliau eiddo deallusol unrhyw drydydd parti. Mae recordiadau drwy system cipio darlithoedd yn waith hawlfraint yn eu rhinwedd eu hunain a chânt eu darparu at ddiben ymchwil personol, astudiaethau preifat, neu weithgareddau cyrsiau. Mae’r recordiadau yn destun y Polisi Dileu sefydliadol pan fo angen hynny ac ni ddylid eu rhannu’n gyhoeddus.

Caiff darlithoedd gynnwys deunydd sydd â hawlfraint sy’n eiddo i drydydd parti os yw un o’r canlynol yn berthnasol:

a. Cymeradwywyd eithriad addysgol dan gyfraith hawlfraint y DU (CDPA 1988):

• mae deunydd yn cael ei ddefnyddio i ddyfynnu; i enghreifftio at ddiben addysg; at ddiben beirniadu ac adolygu, neu at ddiben parodi neu bastiche

Os ydych yn defnyddio un o’r eithriadau hyn mae’n rhaid bod yn 'deg' ac mae’n rhaid ystyried y canlynol:

• mae’n rhaid i’r gwaith fod ar gael yn gyfreithlon i’r cyhoedd
• ni chaniateir copïo i raddau mwy na’r hyn sy’n angenrheidiol at y diben penodol
• ni ddylai’r defnydd amharu ar hawliau masnachol deiliad yr hawliau
• ni ddylid cynnwys y gwaith oni bai bod gwir angen gwneud hynny, e.e. ni ddylid defnyddio delweddau at ddibenion addurno
• mae’n rhaid i’r copïo gael ei wneud gan y person sy’n addysgu neu’n derbyn addysg
• mae’n rhaid i’r copïo fod at ddibenion anfasnachol yn unig
• mae’n rhaid cydnabod y darn yn ddigonol

b. Mae ffactorau eraill yn berthnasol:

• Mae’r hawlfraint wedi dod i ben neu wedi’i ildio
• Rydych wedi cael caniatâd gan ddeiliad yr hawlfraint. Mae’n rhaid i chi gadw at y telerau a nodir gan ddeiliad yr hawliau
• Mae modd i chi ddefnyddio trwydded agored, megis Creative Commons
• Rydych yn gwneud copi dan delerau trwydded a ddelir gan y Brifysgol, megis Trwydded Addysg Uwch yr Asiantaeth Trwyddedu Hawlfraint neu Drwydded yr Asiantaeth Recordio Addysgol (ERA). Gellir darparu’r deunydd hwn i fyfyrwyr sy’n dilyn cwrs astudio penodol yn unig, nid ei rannu mewn llwyfan ar-lein cyhoeddus

Ni ddylai deunydd cipio darlithoedd gynnwys deunydd o ffynonellau megis iPlayer neu YouTube. Mae’n bosibl cynnwys darnau o’r teledu neu’r radio sydd wedi’u recordio o dan yr ERA (Trwydded yr Asiantaeth Recordio Addysgol). Mae’n rhaid i unrhyw ddarn nodi’n glir enw’r rhaglen, dyddiad y recordiad a’r sianel. Dylid cynnwys datganiad yn cydnabod y cafodd ei recordio dan delerau’r Drwydded ERA.

Ceir defnyddio CD sain a brynir yn fasnachol yn yr ystafell ddosbarth ond ni ddylid ei defnyddio wrth recordio darlith.

Nid oes cyfyngiad fel ar arfer ar ddefnyddio podlediadau yr ydych yn eu lawrlwytho o’r we. Sicrhewch eich bod yn edrych ar y datganiad cysylltiedig neu’r drwydded ailddefnyddio er eglurdeb.

Caiff sefydliad addysgol berfformio, chwarae neu ddangos gwaith hawlfraint at ddibenion addysgu neu asesu yn rhan o gwrs achrededig (A34). Mae’n rhaid i’r gynulleidfa gynnwys myfyrwyr, athrawon ac eraill sy’n gysylltiedig â’r sefydliad. Ni cheir perfformio recordiadau sain neu glyweledol i aelodau’r cyhoedd neu unrhyw rai eraill nad ydynt yn gysylltiedig â’r brifysgol heb ofyn am ganiatâd neu drwydded addas yn gyntaf.

Wrth ddangos ffilmiau neu ddefnyddio recordiadau sain a darllediadau, dylech chi sicrhau ffynhonnell unrhyw ddeunydd a geir ar YouTube neu wefannau tebyg. A oes gan y person sy’n postio’r cynnwys ganiatâd i wneud hynny? Ffefrir cysylltu i adnoddau yn hytrach na’u gosod yn eich deunyddiau addysgu. Peidiwch â chysylltu ag unrhyw ddeunydd yr ydych yn amau ei fod yn amharu ar hawlfraint.

Adran 34 CDPA